Werken aan natuurinclusieve maatregelen en kringlopen sluiten in het MBO-onderwijs.

Het lespakket is gemaakt voor studenten in diverse opleidingen Open teelten MBO niveau 3 en 4, leerjaar 3 en 4.

Het huidige landbouwsysteem moet meer in evenwicht gebracht worden met natuur, biodiversiteit en klimaat. Dit betekent dat een forse afname van CO2 en stikstofuitstoot noodzakelijk is voor de landbouwsector. In het veenweidegebied van Friesland komen deze ontwikkelingen bij elkaar. Een verhoging van de grondwaterstand, die nodig is om verdere bodemdaling te voorkomen, heeft namelijk een positieve invloed op de CO2-reductie. Daarnaast draagt een hogere grondwaterstand, in combinatie met vermindering van bemesting, bij aan de ontwikkeling van de biodiversiteit. Er ontstaat meer kruidenrijk grasland en de omstandigheden voor weidevogels worden verbeterd.

Grootschalige landbouw is de voornaamste veroorzaker van biodiversiteitsverlies op het platteland. Door anders te gaan werken kan het tij echter gekeerd worden, blijkt uit onderzoek van Wageningse wetenschappers. Zij ontdekten dat strokenteelt kan bijdragen aan het herstel van biodiversiteit. Bovendien wordt het voedselproductiesysteem er nog robuuster van ook.

Aanleg van akkerranden rond landbouwpercelen heeft een positieve invloed op de aantallen akkervogels en de soortensamenstelling van insecten. Dit blijkt uit monitoring van Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in het project Duurzame en Natuurinclusieve Noordelijke bouwplannen.

Op 24 januari 2023 organiseerde de lerende samenwerking van het Programma Natuur een digitale themasessie over kansen in het samengaan van landbouw en natuur. Met het aflopen van de eerste fase van Programma Natuur, zal het komend jaar vooral in het teken staan van de voorbereidingen van de tweede fase van Programma Natuur. In deze tweede fase staat het realiseren van systeemherstel centraal. Het programma zal dan ook zijn beslag hebben op de overgangsgebieden, waar landbouw en natuur samenkomen. Deze bijeenkomst diende dan ook als inspiratie daarvoor. Aan de hand van een aantal goede voorbeelden, gingen we in gesprek over de vraag die eraan komt: wat is er nodig om de volgende stap te kunnen zetten?

In dit BoerenBatuur Kennisuur wordt met medewerkers van agrarische collectieven, terreinbeheerder organisaties, en andere geïnteresseerden kennis uitgewisseld over de patrijs en de resultaten van het PARTRIDGE project. Dit wordt gedaan a.d.h.v. twee verhalen. Eerst gaat Frans van Alebeek vertellen over de ecologie van de patrijs. Wat heeft de patrijs nodig? De tweede spreker is Harm van Hoeve die gaat vertellen hoe hij de maatregelen voor de patrijs inpast op zijn akkerbouwbedrijf. Hij gaat hierbij ook in op de effecten van de maatregelen op andere akkervogelsoorten.

Werken aan natuurinclusieve maatregelen en kringlopen sluiten in het MBO-onderwijs.

Mark Venner (26) is boer in het Limburgse Baexem. Hij besluit in samenspraak met zijn familie in 2019 het roer om te gooien. Het traditionele melkveebedrijf wil hij ombouwen naar een multifunctioneel boerenbedrijf waarbij voedselbossen centraal staan. 5 hectare grasland is veranderd in agroforestry, de rest volgt binnenkort.

Wie broeikasgas wil reduceren, komt al snel uit bij rantsoenmaatregelen. In het rantsoen bepaalt onder andere het structuuraandeel hoeveel broeikasgas er vrijkomt . Een minder vezelrijke kuil heeft een lagere uitstoot. Voor minder structuur ligt de sleutel tot succes bij een goed getimed maaimoment.

De poster maakt beeldend duidelijk welke soorten kunnen voorkomen op akkerlanden, mits het beheer zo goed als mogelijk wordt uitgevoerd. Ter inspiratie en informatie staan de beheermogelijkheden aangegeven.

Na een korte ‘voorjaarsbreak’ zijn de scholen weer begonnen en ook de AJK’s plannen nog snel een avond in voordat de drukte weer van start gaat. Je kunt ook, naast de interessante informatieavonden met partners of een demoavond in het veld, bij NAJK leuke en interactieve gastlessen aanvragen. Dus of je nu op zoek bent naar een mooie aanvulling op het lesprogramma of wel een leuke (kosteloze) invulling voor een AJK-avond kunt gebruiken, NAJK helpt je graag verder!

Nederland staat voor grote opgaven op het gebied van natuur en milieu. De politieke en maatschappelijke discussie rondom stikstof springt het meest in het oog, maar parallel daaraan liggen er ook forse opgaven voor droogte en water-, bodem- en luchtkwaliteit. Hoe kunnen we op een samenhangende manier met die opgaven omgaan?, is een belangrijke kernvraag uit het Nationaal Programma Landelijk Gebied en een grote uitdaging voor de provincies, die nog dit jaar toekomstbestendige plannen voor het landelijk gebied moeten inleveren. In de Natuurverkenning 2050 hebben het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) en Wageningen University & Research (WUR) verkend hoe een Natuurinclusief Nederland eruit kan zien en de voor- en nadelen benoemd.

Melkveehouder Jan Dirk van der Voort in Lunteren legt in deze video uit hoe hij geld verdient met het weiden van zijn veestapel. Hij geeft aan wat de meerwaarde is van zo vroeg mogelijk starten met beweiden. Bovendien geniet hij van grazende koeien in de wei.

Afgelopen jaren hebben we weinig aandacht gehad voor het bodemleven. Hoe kunnen we in de toekomst ervoor zorgen dat we het bodemleven verbeteren en meer aandacht hebben voor alles wat speelt in de bodem. In het project 'Kennis in en door de praktijk' werken boeren, onderzoekers en adviseurs aan maatregelen die bijdragen aan het verbeteren van de bodemkwaliteit, -leven en -vruchtbaarheid. Het project Kennis in en door de praktijk heeft een film gemaakt om boeren en betrokkenen te inspireren. In deze film komen verschillende melkveehouders aan het woord, die zich verdiepen in bodembiologie en vermindering van kunstvoer. Doel is om de bodem van hun land weer op orde krijgen, zodat de melk ook beter wordt. Zo zegt Conny van der Top, melkveehouder: “Nu door de oorlog in Oekranië exploderen de prijzen. Kunstmest is nu soms 3 tot 4 soms wel 5 keer zo duur als wat het was. Dus daarin moet je nu wel keuzes maken. Ga je hetzelfde blijven strooien en betaal je die prijs? Of ga je kijken of het minder ook toe kan?”

Overheden, bedrijven kennisinstellingen en burgers werken steeds vaker samen in living labs om zo ingewikkelde maatschappelijke problemen op te lossen, bijvoorbeeld over hoe de melkveehouderij in het veenweidegebied kan omgaan met klimaatverandering of hoe de productie van friet te verduurzamen. Deze video presenteert een evaluatie raamwerk voor living labs die deelnemende partijen kunnen gebruiken om het living lab te evalueren en nog belangrijker hoe het living lab te verbeteren.

Duurzaam bodembeheer begint met kennis van de bodem en inzicht in de bodemkwaliteit. Maar wat is bodemkwaliteit eigenlijk? Bodemkwaliteit is niet in één woord te vangen, want het gaat over organische stof, bodemchemie, bodemstructuur, beworteling, bodemleven en waterhuishouding. Al deze onderdelen staan ook weer met elkaar in verbinding en is het daarom belangrijk om integraal naar de bodem te kijken. Hoe beoordeel je de bodemkwaliteit? Door een kuil te graven en te beoordelen, leer je de eigen bodem kennen. Een goede integrale bodemkwaliteit levert een belangrijk bijdrage aan een productief en weerbaar agrarisch bedrijf.

Het ontwikkelde educatiepakket ‘Leven op de vierkante meter’ is een educatief pakket voor Mbo en Hbo studenten van opleidingen die de overgang naar natuur inclusieve landbouw willen begeleiden. Doel van het pakket is om via praktisch werk studenten bekend te maken met het insectenleven in hun landbouw gerelateerde omgeving. Verschillende niveaus zijn daarbij makkelijk te bedienen door kleine aanpassing in het klassikale werk. De praktijkopdrachten die buiten worden uitgevoerd zijn zeer laagdrempelig. In het pakket zijn twee opdrachten uitgewerkt waarmee inzichtelijk wordt hoeveel verschillende insecten (waaronder functionele agrobiodiversiteit; opdracht ‘Insecten tussen het gewas’) en hoeveel insecten van wel gewicht (biomassa; opdracht ‘Weidevogelvoer’) er in verschillende agrarische landschappelijke gebiedjes voorkomen. Door zelf insecten te vangen, te bekijken en te interpreteren kan door de leerlingen zelf een beeld en inzicht worden gevormd over het belang van variatie in leefgebiedjes voor kleine biodiversiteit in de eigen landbouw omgeving. Dit levert een basis voor inzicht in de noodzaak, mogelijkheden en handelingsperspectieven van studenten ten behoeve van biodiversiteit vanuit een eigen authentieke ervaring. Het pakket bestaat uit onderwijsmateriaal voor in de klas en eenvoudig praktisch materiaal om vliegende insecten te vangen. Het onderwijsmateriaal bestaat uit een docentenhandleiding, een introductie presentatie (Powerpoint) met een Script met ondersteunende tekst voor de introductie, twee opdrachtbeschrijvingen en hulpmiddelen voor determinatie van relevante insecten en verwerking van vangsten. De opdrachten worden beschreven in veldhandleidingen ‘Insecten tussen het gewas’ en ‘Weidevogelvoer’. Voor het verwerken van de vangsten is een determinatiegids samengesteld van de insecten die met de vangmiddelen gevangen kunnen worden (Powerpoint; Handout). Het ontwikkelde materiaal kan gemakkelijk aangepast worden aan het niveau van de studenten en ook aan de omstandigheden in verschillende gebieden. De praktijkopdrachten zijn uitvoerbaar met eenvoudig te verkrijgen materialen zoals ook beschreven in de handleiding.