Tureluurs zijn de underdogs van de weidevogels. De afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar grutto’s, kieviten en scholeksters, maar over tureluurs weten we nog relatief weinig. Opvallend is dat het minder slecht gaat met de Nederlandse broedpopulatie tureluurs in vergelijking tot andere typische steltlopers onder de weidevogels. Maar waar komt dat door? En hoe kunnen we in het (agrarische) natuurbeheer meer oog hebben voor deze soort?

Tureluurs zijn de underdogs van de weidevogels. De afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar grutto’s, kieviten en scholeksters, maar over tureluurs weten we nog relatief weinig. Opvallend is dat het minder slecht gaat met de Nederlandse broedpopulatie tureluurs in vergelijking tot andere typische steltlopers onder de weidevogels. Maar waar komt dat door? En hoe kunnen we in het (agrarische) natuurbeheer meer oog hebben voor deze soort?

De veldleeuwerik is een kleine, maar iconische vogel van het Nederlandse boerenland. Helaas is deze soort met maar liefst 95% in aantal gedaald in de afgelopen decennia. Dit heeft voornamelijk te maken met het grondgebruik binnen de landbouw. Dit dossier zal eerst ingaan op de ecologie van de veldleeuwerik, en vervolgens ingaan op de verschillende maatregelen die uitgevoerd kunnen worden in de praktijk om de veldleeuwerik in landbouwgebieden te helpen.

De veldleeuwerik is een kleine, maar iconische vogel van het Nederlandse boerenland. Helaas is deze soort met maar liefst 95% in aantal gedaald in de afgelopen decennia. Dit heeft voornamelijk te maken met het grondgebruik binnen de landbouw. Dit dossier zal eerst ingaan op de ecologie van de veldleeuwerik, en vervolgens ingaan op de verschillende maatregelen die uitgevoerd kunnen worden in de praktijk om de veldleeuwerik in landbouwgebieden te helpen.

In de winter hebben akkervogels het moeilijk om voldoende voedsel te verzamelen, er zijn weinig zaden van granen en onkruiden beschikbaar voor de dieren. Met een aantal maatregelen kunnen deze vogels in de winter toch op akkers terecht voor hun voedsel.

In de winter hebben akkervogels het moeilijk om voldoende voedsel te verzamelen, er zijn weinig zaden van granen en onkruiden beschikbaar voor de dieren. Met een aantal maatregelen kunnen deze vogels in de winter toch op akkers terecht voor hun voedsel.

Kritische prestatie indicatoren (KPI’s) bieden boeren inzicht in hun duurzaamheidsprestaties, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, milieu en biodiversiteit. Deze inzichten kunnen boeren helpen om deze prestaties verder te verbeteren. Daarnaast kunnen KPI’s ook worden gebruikt door bijvoorbeeld ketenpartijen, banken, terrein beherende organisaties en overheden om betere duurzaamheidsprestaties van boeren te sturen en te belonen. Dit sturen en belonen kan op vele manieren worden ingevuld. Wageningen University & Research heeft een overzicht gemaakt van hoe dit nu al in de praktijk gebeurt en welke potentiële toepassingsmogelijkheden van KPI’s er nog meer zijn.

Er is een transitie in de landbouw nodig. In Nederland zijn boeren hier al mee aan de slag. De maatregelen die hiervoor nodig zijn, verschillen per sector, per gebied en per boer. In het NSP verbinden we de grote internationaal bindende afspraken voor onze leefomgeving, zoals het versterken van biodiversiteit en klimaat, aan de gebieden en de boeren die samen kunnen bijdragen aan de oplossingen.

Nergens in Nederland wordt op zo’n grote schaal geëxperimenteerd met ‘natuur-inclusief boeren’ als in ons Buijtenland van Rhoon. Op deze plek willen boeren, recreatieondernemers, natuurliefhebbers en verenigingen laten zien hoe het ánders kan. Landbouw met respect voor de natuur. Met aandacht voor eerlijk voedsel. Geteeld dichtbij de afzetmarkt.

Samen met de natuur boeren, natuurinclusief boeren. Het klinkt mooi, maar wat komt er eigenlijk allemaal bij kijken? Boerderij Uitgelicht spreekt met Luuk van Burgerboerderij De Patrijs over de overgang naar natuurinclusief en waar hij in die tussentijd tegenaan is gelopen.

Steeds meer inkomen van bedrijven komt uit nevenactiviteiten en naar verwachting spelen neveninkomsten over tien jaar een nog veel grotere rol. Van boerderijverkoop tot en met natuurbeheer: er zijn veel verschill ende mogelijkheden, met elk hun voor- en nadelen. De boerin is vaak de drijvende kracht achter de verbreding.

De ambitie om meer biodiversiteit te ontwikkelen in het landelijk gebied is duidelijk aangegeven in de visies van LNV, de EU Biodiversity Strategy en de Farm to Fork Strategy (European Commission, 2020). Natuurinclusieve landbouw (NIL) kan hierin een belangrijke rol spelen. Vooralsnog is NIL echter een niche; pioniers hebben enkele oplossingen gevonden binnen de huidige markt, maar een goed verdienmodel voor een grotere groep boeren ontbreekt. In deze policy paper geven we een overzicht van de verdienmodellen en mogelijke aanpassingen in de markt door wetgeving, belastingen en vergoedingen om het verdienvermogen van NIL te verbeteren. Wij zien tot nu toe geen wezenlijke aanpassing van het marktsysteem, gericht op het verbeteren van het verdienmodel van NIL op de lange termijn. We kunnen daarom concluderen dat we met de transitie een begin hebben gemaakt, maar dat een grondige systeemaanpak nodig is om deze transitie verder te stimuleren, met aandacht voor wat de meest toepasselijke opties zijn, hoe we die kunnen implementeren en wie hierin het voortouw neemt.

Er is steeds meer aandacht voor bodemkwaliteit in de bollenteelt. Enerzijds vanwege bodem-gerelateerde problemen (ziektedruk, meststoffen), anderzijds vanwege de verwachte baten bij goede bodemkwaliteit. Op basis van de GreenportLIVE-sessie (16 december 2021) is een aantal kennisvragen opgehaald uit de bollensector. In dit rapport wordt één van die kennisvragen – hoe kan bodemkwaliteit worden gemeten? – beantwoord.

Gert-Jan van Dongen is akkerbouwer op 54 ha zware klei in Zeewolde. Gert-Jan ziet de kwetsbaarheid voor verdichting en voorbereiden op klimaatverandering als de belangrijkste uitdagingen voor zijn bodem. In deze video vertelt Gert-Jan hoe hij met organische stofbeheer en bouwplan probeert in te spelen op deze uitdagingen.

Anselm Claassen is akkerbouwer in Noord-Groningen en teelt op lichte en zware zavel. Op een perceel met zware zavel tot lichte klei bleef water staan. Door bodembeoordelingen uit te voeren kwam hij erachter dat de bodem in de ondergrond verdicht was. In deze video vertelt Anselm hoe hij dit heeft opgelost en hoe hij verdichting in de toekomst wil voorkomen.

Gerrit Verweij De Geus is fruitteler in Deil. Het bedrijf teelt 7 ha appels, 4 ha peren en 1 ha walnoten. Tijdens een bijeenkomst van een studiegroep is Gerrit getipt door een biologische fruitteler om te stoppen met de hoge kali bemestingen. Sinds hij gestopt is met de kali kunstmest ziet hij veel meer activiteit van bodemleven in de boomgaard. In deze video vertelt Gerrit hoe hij deze verandering heeft ervaren en welke voordelen het actieve bodemleven nog meer hebben gebracht.

Melkveehouder Peter Oosterhof heeft 115 koeien en 60 hectare cultuurgrond. De onderlaag van zijn bodem is een dikke, ondoordringbare laag potklei met een humeuze zandlaag. In deze video vertelt Peter over de voordelen van kruiden en klavers in zijn grasland voor de bodem en hoe dit past in zijn bedrijfsvoering.

Deze leidraad richt zich op land- en tuinbouwers die aan de slag willen met concepten uit de voedselbosbouw. Dit naslagwerk is het resultaat van het project FoodForward (2022-2024), een Operationele Groep waarbij onderzoekers en landbouwers samen voedselbossen verkenden als inspirerend en innovatief verdienmodel dat een breed gamma aan ecosysteemdiensten binnen een landbouwcontext kan genereren.

Doelsturing wordt gezien als een manier om boeren weer aan het stuur te zetten en te belonen voor hun prestaties. Tegelijkertijd wordt natuurinclusieve landbouw gezien als een manier om doelen rond natuur, stikstof, klimaat en water te kunnen halen. Daarom beschrijven we de condities die nodig zijn om via lichte, middelzware of zware doelsturing natuurinclusieve landbouw niveau 2 in Nederland op te schalen. We concluderen dat de mogelijkheden hiervoor beperkt zijn, omdat op de korte/middellange termijn niet aan alle condities voldaan kan worden om een dergelijke beleidsaanpak succesvol te kunnen implementeren.

Voor u ligt de investeringsagenda Natuurinclusief die een uitwerking vormt op de Agenda Natuurinclusief 2.0. Deze investeringsagenda richt zich op het structurele investeringsperspectief: hoe komen structurele investeringen in natuurinclusiviteit op gang en welke transitie is daarvoor nodig? Hoe zorgen we ervoor dat natuurinclusief denken een automatisme wordt en welke middelen zijn daarvoor nodig? En wat zijn de opstartkosten die daarbij horen?