Wat de landbouwsector heeft geleerd van 5 jaar stikstofcrisis

De stikstofcrisis begon in 2019 met een uitspraak van de rechter over het Programma Aanpak Stikstof. Dit kwam voor veel mensen in de groene sector als een donderslag bij heldere hemel en agrarische ondernemers voelden hun toekomst op de tocht staan. De agrarische sector deed meer dan protesteren en zich politiek organiseren; door deze crisis zijn talloze pilots, innovatie-trajecten en regionale initiatieven in een stroomversnelling terecht gekomen. Sinds het begin van de stikstofcrisis zijn er nieuwe verdienmodellen en uitstootbeperkende staltechnieken ontwikkeld. In samenwerking zet de groene sector grote stappen met precisietechnieken en natuurinclusieve landbouw. 

Verandering: transitie versus afbraak 

Het woord transitie valt vaak wanneer het gaat over de toekomst van de landbouw, toch is niet iedere verandering een vorm van transitie. DRIFT – The Dutch Research Institute for Transitions – heeft in opdracht van de provincie Zuid-Holland de landbouwtransitie onder de loep genomen. De onderzoekers zien een gebiedsgerichte transitie als ‘een fundamentele verandering in de structuur, werkwijze en cultuur’. Een transitie is niet alleen een verandering in wat we doen, maar ook in hoe we het doen en waarom we het doen.

Gebiedsgericht werken aan transities 

Er zijn zowel uit de geslaagde als mislukte experimenten en initiatieven belangrijke lessen te trekken over de landbouwtransitie. De onderzoekers van DRIFT doen 7 aanbevelingen voor een succesvolle landbouwtransitie in de brochure ‘De 7 principes van gebiedsgericht werken in de transitie van het landelijk gebied’.  

• Erken het politieke karakter
• Heldere kaders, ruimte voor initiatief
• Gebieden centraal
• Actie en leren combineren
• Verscheidenheid voorbij participatie
• Richt je op toekomsten
• Gebieden zijn niet van papier

Niet alle tips spreken direct voor zich. In deze mooi vormgegeven brochure lichten de onderzoekers toe wat ze met deze tips bedoelen en in het achterliggende rapport hoe ze tot deze adviezen gekomen zijn.  

De pioniers in jouw regio 

Nederland kan de stikstofuitstoot halveren door het verminderen van landbouwactiviteit. Het afschalen van landbouw kan je echter geen transitie noemen omdat er geen sprake is van een verandering in structuur, werkwijze of cultuur. Kort gezegd: minder landbouw is niet hetzelfde als andere landbouw. Door heel Nederland zijn er pioniers actief in de groene sector die middenin de transitie naar een duurzaam bedrijf zitten. Kijk op de Groen Kennisnet kaart om te zien wat er bij jou in de regio gedaan wordt.